Tentoonstelling 'Over mooie oude drukken. Genieten van boeken gedrukt vóór 1840'
Een selectie van de mooiste afbeeldingen uit de collectie van 7.500 oude drukken is deze maanden te zien in de Provinciale Bibliotheek Limburg (Hasselt). In een tijd zonder fotografie rekenden drukkers op tekenaars en graveurs om boekillustraties te maken. Van de vruchten van dit grotendeels verdwenen vakmanschap kunnen we vandaag nog genieten dankzij onze erfgoedbibliotheken.
Drieluik 'Gedrukt Verleden'
In 2008 nam de PBL nam de beslissing om de collectie Oude Drukken te herwaarderen en zette ze een project voor preventieve conservatie op. Om deze collectie en het project voor preventieve conservatie bij het brede publiek bekend te maken organiseert de Provinciale Bibliotheek Limburg in 2012 en 2013 onder de titel ‘Gedrukt verleden’ drie tentoonstellingen.
De eerste tentoonstelling droeg als titel ‘Over oude drukken. Kennis maken met boeken gedrukt vóór 1840’ en liep van 3 maart tot en met 29 september 2012. Zij was educatief van opzet: zij legde uit wat oude drukken zijn en toonde hun voornaamste kenmerken.
De tweede tentoonstelling ging dieper in op het project voor preventieve conservatie. Zij droeg als titel ‘Over preventieve conservatie van oude drukken. Zorg dragen voor boeken gedrukt vóór 1840’ en liep van 20 oktober 2012 tot en met 30 maart 2013.
De derde tentoonstelling, die loopt van 6 april 2013 tot en met 1 juni 2013, draagt als titel ‘Over mooie oude drukken. Genieten van boeken gedrukt vóór 1840’. Zij brengt een selectie van de mooiste afbeeldingen uit de collectie Oude Drukken.
Een selectie van de mooiste afbeeldingen
Met de tentoonstelling wil de Provinciale Bibliotheek Limburg de aandacht vestigen op de schoonheid van de prenten en op het technisch kunnen van hun makers. Fotografie bestond in die tijd nog niet en de tekenaars en graveurs beschikten enkel over hun ogen, hun handen en hun gereedschap om hun prenten te vervaardigen. Zij beheersten vele grafische technieken en bereikten een vakmanschap dat vandaag niet meer bestaat.
Bij de selectie van de documenten is gezocht naar prenten die mooi zijn en die de kijker onmiddellijk aanspreken. Daarom werd in de eerste plaats gekozen voor grote prenten. Ook de esthetische en de technische kwaliteit, de detaillering en op de levendigheid van de uitbeelding speelde een rol bij de selectie. Ten slotte werd gestreefd naar een verscheidenheid van onderwerpen. Hierbij is ook aandacht geschonken aan Limburgse onderwerpen en aan de documenten die vertegenwoordigd zijn in Flandrica.be, de website waarin de belangrijkste Vlaamse erfgoedbibliotheken een selectie van gedigitaliseerde documenten aanbieden.
Het resultaat van deze selectie is een keuze van vooral 17de- en 18de-eeuwse kopergravures die in sommige gevallen tot de top van de graveerkunst behoren.
De onderwerpen
De onderwerpen weerspiegelen de belangstelling van de schrijvers en kunstenaars uit de 17de en 18de eeuw. De volgende onderwerpen komen aan bod: plaatsbeschrijvingen, dierkunde, anatomie, portretten, geschiedenis, oudheidkunde, reisverhalen en techniek.
Aan het laatste onderwerp is meer aandacht geschonken. De Provinciale Bibliotheek Limburg bewaart immers in haar collectie Oude Drukken een origineel exemplaar van de Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers. Deze verscheen tussen 1751 en 1782 en wordt beschouwd als het hoofdwerk van de Verlichting, de belangrijkste geestesstroming van de 18de eeuw. Denis Diderot en Jean Le Rond d’Alembert waren de redacteurs van deze onderneming, die in totaal 21 delen met tekst, 12 delen met prenten en 2 delen met registers telde. De encyclopedie bracht voor een breed publiek een samenvatting van de kennis van dat ogenblik. Zij oefende een zeer grote invloed uit op het geestesleven in Europa en daarbuiten. De redacteurs schonken veel aandacht aan kwaliteitsvolle afbeeldingen. De 12 delen met prenten brengen vooral de ‘kunsten en ambachten’ in beeld en zijn vandaag een onuitputtelijke bron voor onze kennis van oude technieken. In de tentoonstelling werden een aantal afbeeldingen over techniek opgenomen.
Brochure en website
Net als voor de twee eerste tentoonstellingen het geval was, heeft de Provinciale Bibliotheek Limburg een mooie brochure uitgegeven die een beeld geeft van de tentoonstelling en die nadere uitleg geeft over de afbeeldingen.
Wie de tentoonstelling in virtuele vorm wil zien, kan terecht op de website van de Provinciale Bibliotheek Limburg. Daar staan alle prenten afgebeeld in de deelsite van het HIPLimburg, meer bepaald onder het luik ‘Tentoonstellingen’.
