Minister Sven Gatz erkent het Leuven Chansonnier als Vlaams Topstuk
Het laatvijftiende-eeuwse Leuven Chansonnier, een perkamenten manuscript met polyfone composities, is definitief beschermd als Vlaams Topstuk. Het Leuven Chansonnier is een bijzondere getuigenis van de muziek die in de late middeleeuwen in de hogere kringen populair was. Het handschrift is ook een belangrijke literaire bron, want ook alle gezongen teksten staan er volledig in.
Vlaams minister van Cultuur: "Het is hoogst uitzonderlijk dat er nog originele muzikale bronnen met polyfonie uit de vijftiende eeuw opduiken. Dat ze in ongerepte staat verkeren, volledig authentiek tot ons zijn gekomen en inhoudelijk zo rijk zijn, is nóg zeldzamer. Het manuscript bevat nagenoeg alle populaire composities uit de jaren 1450 tot 1460 en daarenboven twaalf tot op vandaag onbekende stukken. Het Leuven Chansonnier is dan ook een unieke verzameling van laatmiddeleeuwse polyfonie, die niet mag ontbreken op de Topstukkenlijst."
Een bijzondere manuscript
Het Leuven Chansonnier is een handschrift met een corpus van vijfennegentig perkamenten folio’s. De bladen hebben een afmeting van ongeveer 12 op 8,5 cm, het kleinste formaat van de zes bewaarde chansonniers van dit type. De band is vervaardigd uit karton dat met brokaat bekleed is.
Van deze chansonniers is het Leuven Chansonnier in de meest oorspronkelijke staat bewaard. Boekbanden met textiel kwamen frequent voor in de vijftiende eeuw, maar de meeste hebben de tand des tijds niet doorstaan, ofwel door slijtage, ofwel omdat het herinbinden later een algemene praktijk werd. Alleen al de boekband van het Leuven Chansonnier is dus een bijzonder waardevol en zeldzaam relict.
Hoe kwam het hier terecht?
Het manuscript is in 2014 aangekocht door tussenkomst van het Fonds Léon Courtin – Marcelle Bouché, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, en werd in langdurige bruikleen gegeven aan de Alamire Foundation, het internationaal centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen. Het is op de site van de Alamire Foundation dat kan gebladerd worden door het chansonnier.
De herkomst van het chansonnier is evenwel een mysterie. De voorlaatste eigenaar had het gekregen als onderdeel van een erfenis, maar hoe het daarin was terechtgekomen, is onzeker. Het manuscript bevat slechts één bezittersmerk: aan het begin van het boekje staat een wapenschild dat verwijst naar het huis van Savoie, maar dat is vrijwel zeker een latere toevoeging. Het ontbreken van stempels of andere verwijzingen naar instellingen doet vermoeden dat het boek altijd in private handen is gebleven. Omdat de eerste bezitter vooralsnog niet geïdentificeerd is, wordt de codex ‘Leuven Chansonnier’ genoemd, naar de stad waar het bewaard wordt.
Van compositie naar concert
Het Leuven Chansonnier één van de sterren van Laus Polyphoniae 2018, het festival voor muziek van de middeleeuwen en de renaissance van AMUZ (Festival van Vlaanderen - Antwerpen). Vier topensembles wekken deze muzikale schat aanstaande zaterdag 25 augustus in een concertmarathon opnieuw tot leven. Dat minister van Cultuur Sven Gatz dit bijzondere liedboek als topstuk erkent, zet niet alleen de vier concerten, maar ook de 25ste editie van Laus Polyphoniae extra luister bij.
U vindt meer informatie over het programma op de website van de Alamire Foundation.