Wijzer Waarderen: waardering als basis van de Bibliotheekcollectie Vlaanderen
In een erfgoedcontext is waarderen niet gelijk aan het bepalen van financiële waarde. Waarderen is het proces van onderzoeken, benoemen en documenteren van verschillende erfgoedwaarden op een rationele en gestructureerde wijze samen met interne en externe belanghebbenden. Bijvoorbeeld om het belang van een krantencollectie op Vlaams niveau vast te leggen.
Ook voor erfgoedbibliotheken betekent waarderen een duidelijke meerwaarde bij het vormgeven van het collectiebeleid, het maken van afspraken tussen collecties, het bepalen van prioriteiten rond digitalisering, conservering enz. De vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken constateerde echter dat er geen duidelijk kader, geen gemeenschappelijk discours en geen gedeelde terminologie bestond voor het waarderen van erfgoedbibliotheekcollecties. Ondanks de relevantie van de methodiek voor de sector was er een gebrek aan ervaring, aan beproefde modellen en aan praktische tools. Bestaande modellen uit de museum- of archiefwereld lieten zich immers niet zonder meer toepassen op erfgoedbibliotheken.
Met het pilootproject Wijzer Waarderen wilde de vzw ervaring opdoen met het cross-collectie waarderen van deelcollecties. Al doende werkten we aan een model en instrumentarium voor erfgoedbibliotheken.
Focus op cross-collectie waarderen
Met uitzondering van topstukken wordt het belang van een erfgoedbibliotheek bepaald door de samenstelling en uniciteit van haar collectieonderdelen. Waardering van bibliotheekcollecties is dan ook vooral zinvol op het niveau van deelcollecties of aandachtsgebieden (zwaartepunten, focuspunten, kennisdomeinen ...) binnen de collecties.
Naast diepere kennis en waardering van de eigen collectie hebben erfgoedbeheerders in bibliotheken nood aan zicht op het bredere veld, zodat ze hun collectie(vormings)beleid onderling kunnen afstemmen in functie van een overkoepelend collectiebeleid voor (deelgebieden van) het ‘Bibliothecair Erfgoed Vlaanderen’. Voor erfgoedbibliotheken die in de regel publicaties verzamelen die in meervoud verspreid en ook verzameld kunnen worden, is er nood aan een overzicht dat collection mapping mogelijk maakt. Daarom richtte het project zich in de eerste plaats op cross-collectie waarderen, waarbij collectiebeheerders over de grenzen van de eigen collectie heen kijken.
Naar een gedeeld waarderingskader
Voor de realisatie van dit pilootproject waarderen vroeg de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken een subsidie aan voor de periode 2017 - 2019. Ze diende een eerste aanvraag in voor de periode april 2017 t.e.m. september 2018. Minister Gatz kende voor deze eerste fase een subsidie van 60.000 euro toe. Voor de tweede fase van oktober 2018 t.e.m. september 2019 ontvingen we vervolgens een subsidie van 71.000 euro.
Tijdens deze twee fasen doorliep de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken met haar partners een concreet waarderingstraject rond kranten. We vertrokken hierbij van de methodiek Significance 2.0, die eerder al door de Koninklijke Bibliotheek van Nederland in functie van collectiezorg werd uitgetest.
Met de ervaringen uit dit eerste traject ontwikkelde we een model en een instrumentarium dat erfgoedbibliotheken ondersteunt bij het waarderen van de eigen en gelijkaardige deelcollecties. We verfijnden vervolgens dit model doorheen een tweede waarderingstraject, deze keer gebaseerd op oude drukken uit de periode 1570-1620.
Wie meer wil weten over de methodiek die Vlaamse Erfgoedbibliotheken ontwikkelde, kan een kijkje nemen in onze online toolbox Wijzer Waarderen!
