10 jaar Vlaamse Erfgoedbibliotheek: van rode rot tot remedie

Eind 2018 verscheen een speciaal nummer van De Boekenwereld waarin we terugblikken op 10 jaar Vlaamse Erfgoedbibliotheek. In 2019 lichten we telkens één artikel uit. 

In deze afsluiter wijzen Marijn de Valk (organisatie), Sam Capiau (Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience) en voormalig coördinator van de Vlaamse Erfgoedbibliotheken Eva Wuyts u graag op het belang van schade-inventarisatie. In veel erfgoedbibliotheken ontbreekt namelijk een overzicht van de materiële toestand van de collecties. Even vaak is er gebrek aan expertise om schade te herkennen en te remediëren. Dat maakt het moeilijk om een professionele werking op het gebied van behoud en beheer uit te bouwen. Daarom ontwikkelde de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken de Universal Procedure for Library Assessment (UPLA).

UPLA is een eenvoudige tool die snel betrouwbare informatie levert over de staat van een collectie, op basis van een representatieve steekproef op collectieniveau. Een UPLA-onderzoek bestaat uit meerdere fasen. Eerst wordt een steekproef van driehonderd items uitgezet. De methode die daarvoor gebruikt wordt, resulteert in een nauwkeurigheid van de onderzoeksresultaten van 95%. Tegelijk wordt een vragenlijst over de bewaaromstandigheden ingevuld.

In een tweede fase screenen we de driehonderd geselecteerde items minutieus op schade. Daarbij bekijken we het boek van buiten naar binnen: eerst de band, dan de constructie en vervolgens het boekblok. Een belangrijk hulpmiddel daarbij is de Schadeatlas bibliotheken, waarin bij elke mogelijke schadevorm vermeld wordt hoe we die kunnen herkennen, wat de mogelijke oorzaken zijn en welke gevolgen de schade kan hebben voor het boek als geheel.

Tot slot worden de gegevens verwerkt tot een rapport. Elk UPLA-traject resulteert zo in een wetenschappelijk onderbouwd rapport dat collectiebeheerders een instrument in handen geeft om niet alleen een conserveringsbeleid op maat te ontwikkelen, maar ook om hun beleidsmakers warm te maken om hierin te investeren.

Meer informatie over het verloop van een UPLA-onderzoek en over hoe ook uw bibliotheek hier gebruik van kan maken, vindt u in De Boekenwereld. UPLA wordt bovendien gratis ter beschikking gesteld via upla-model.be.

Lees hier de vorige artikels in deze reeks.