Kaart van Abraham Ortelius op Topstukkenlijst
De kaart Utopia van Abraham Ortelius is definitief beschermd als topstuk. De Antwerpse cartograaf Abraham Ortelius maakte de Utopia-kaart in 1595-1596 op basis van het boek Utopia van de humanist Thomas More. Ze werd in twaalf exemplaren gedrukt in Antwerpen. Er is wereldwijd nog slechts één exemplaar bekend: de kaart die door de Koning Boudewijnstichting werd aangekocht en zo naar het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen kon terugkeren.
Visuele weergave van het boek Utopia
Abraham Ortelius (1527-1598) begon zijn loopbaan als inkleurder maar ontwikkelde zich daarna tot cartograaf en humanist en werd een van de grote auteurs verbonden aan de drukkerij Plantin-Moretus. Ortelius baseerde zich voor het ontwerp van zijn kaart op de aanwijzingen in het beroemde boek Utopia van de Engelse advocaat en staatsman Thomas More (1477-1535).
More schreef het boek voor een groot deel in Antwerpen, toen hij daar in 1515 op diplomatieke missie verbleef. In deze bijtende satire op het Engeland en Europa van zijn tijd beschrijft de humanist het ideale, denkbeeldige eiland Utopia, dat uitsluitend geregeerd wordt door de rede. Egoïsme is er gebannen. Wanneer More zijn boek over de ideale maatschappij in 1516 uitbrengt, betekent dat een kentering in de visie waarop een maatschappij moet worden georganiseerd. Het is daarom het meest invloedrijke boek dat ooit in de Nederlanden werd uitgegeven en luidde de start van het modernisme in.
Uniek stuk terug naar Antwerpen
Door haar unieke karakter verwierf de Utopia-kaart een iconische status. De kaart is niet alleen een sterke visuele getuige van de vroegmoderne gedachte, maar is ook bedoeld als intellectuele spielerei, een zoekplaatje voor humanisten, met grappige plaatsnamen.
De Koning Boudewijnstichting kon de kaart van een Nederlandse verzamelaar kopen dankzij de middelen van het Fonds Charles Vreeken. Dat fonds heeft als doelstelling de collecties van Belgische musea te verrijken met topstukken uit ons Belgische erfgoed. De kaart was voorheen sporadisch te bezichtigen, maar is nu voor iedereen toegankelijk in het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen, de stad waar ze zoveel eeuwen geleden werd gedrukt.
Over de topstukkenlijst
Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.
Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Omdat aan het behoud van dit erfgoed groot belang wordt gehecht, is het ook mogelijk er restauratiesubsidies voor aan te vragen.
Lees meer op de website van het Departement Cultuur, Jeugd en Media.
