Terugblik workshop registratie van oude drukken in de abdij van Postel

Mensen in de abdijbibliotheek van Postel

Op donderdag 2 en vrijdag 3 december organiseerden Stuifzand en de Vlaamse Erfgoedbibliotheken met de hulp van Steven Van Impe, conservator Oude Drukken van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, een tweedaagse vorming over allerlei aspecten van het vroegmoderne gedrukte boek als materieel object in de Norbertijnenabdij van Postel.

Tijdens verschillende op maat gemaakte sessies lieten de twintig deelnemers zich niet alleen onderdompelen in de rijke geschiedenis van oude drukken, maar konden ze ook zelf aan de slag gaan met enkele boeken uit de abdijbibliotheek.

Een eerste kennismaking

Vlaanderen kent een divers landschap aan erfgoedcollecties oude drukken. Terwijl sommige instellingen over elektronische catalogi beschikken die geïnteresseerden gebruiksvriendelijk de weg wijzen naar hun collectie, is er nog veel werk voor de boeg voor veel andere collecties die momenteel slechts ontsloten zijn via (verouderde) gedrukte catalogi, steekkaarten, of zelfs helemaal onbekend en onbeschreven zijn.

De praktijkgerichte workshop hielp lokale erfgoedprofessionals om de eerste stappen te zetten bij de registratie van oude drukken in een bibliotheeksysteem. Omdat inzicht in het productieproces tot een beter begrip leidt van het vroegmoderne boek lieten we hen eerst kennismaken met de gebruikte instrumenten, technieken en materialen om boeken te drukken. Met het boek in de hand verdiepten de deelnemers zich vervolgens in de stijl en het ontwerp van boeken uit de vroegmoderne periode.

De workshop

De eerste dag van de workshop stond volledig in het teken van de boekgeschiedenis. Na een introductiesessie waarin de deelnemers en de lesgevers zichzelf even konden voorstellen, stonden we eerst stil bij de verschillende keuzes die je als beschrijver moet maken bij de opname van bibliografische gegevens van oude drukken: hoe gedetailleerd wil je dat doen en welke gegevens wil of kan je opnemen in je bibliotheeksysteem?

Daarna volgde een beknopt overzicht van de introductie van de drukpers in het vroegmoderne Europa en de veranderingen die deze nieuwe techniek met zich meebracht. In de drie daaropvolgende sessies stonden de productietechnieken centraal. Zo gingen we dieper in op het maken van papier en op welke manier dat een impact had op de vormgeving van het gedrukte boek. Ook kwam het zetten van de tekst met losse loden letters en de toevoeging van illustraties in hoog- en diepdruk aan bod. Tijdens de vierde en laatste sessie van de dag leerden de deelnemers meer over het drukken in het drukkersatelier en welke fouten daarbij soms in de boeken slopen.

De registratie van oude drukken vormde de rode draad van de tweede dag. Vooraleer dieper in te gaan op catalografie, ontleedden we het gedrukte boek van het boekblok tot de katernsignatuur. In de sessie catalografie brachten we verschillende bibliografische gegevens ter sprake die van belang zijn voor de registratie (zoals titel, auteursgegevens, editievermelding, impressum) en hoe we die informatie kunnen terugvinden in het boek.

Hierop volgde een aparte sessie volledig gericht op de collatie van het boek, waarin de deelnemers inzicht kregen in de samenstelling van het boekblok door het opstellen van de zogenaamde collatieformule. We sloten af met een sessie over de exemplaargegevens die een plaats kunnen krijgen in de beschrijving en bespraken de verschillende soorten eigendomskenmerken, gebruikerssporen, boekbanden, toevoegingen, onvolledigheden en bindfouten die aanwezig kunnen zijn in oude drukken.

Het was een geslaagde eerste editie van de workshop, mede dankzij de gastvrijheid van de historische abdij van Postel en de fijne samenwerking met Stuifzand. Omringd door talrijke oude drukken uit de eeuwenoude abdijbibliotheek leerden de deelnemers in de praktijk bij over catalografie. Tijdens de lunch- en koffiepauzes kregen de deelnemers de kans om met elkaar van gedachten te wisselen en bezochten we de bibliotheek en exporuimte onder de begeleiding van abdijbibliothecaris pater Nicolaas o. praem. en gids Marcel Hannes. Voor herhaling vatbaar!

  • Nieuwsbericht
  • |
  • 08-12-2021
  • |
  • Zanna Van Loon (Vlaamse Erfgoedbibliotheken)