Maak kennis met de vernieuwde Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken

Op zoek naar collecties bibliothecair erfgoed in Vlaanderen en Brussel? Dan kan je vanaf nu terecht bij de vernieuwde Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken van de Vlaamse Erfgoedbibliotheken. Op deze website vind je informatie over de collecties van 160 erfgoedbibliotheken en andere organisaties die boeken, manuscripten, kranten, tijdschriften, e-publicaties en andere publicaties veiligstellen voor de toekomst. De Collectiewijzer zet je op weg naar meer dan 7,5 miljoen items. 

Voor de vernieuwde Collectiewijzer hebben de negen erkende erfgoedbibliotheken de informatie over hun collecties fors uitgebreid. Dankzij 432 collectiebeschrijvingen en 41 collectiefocussen krijg je een overzichtelijk en gedetailleerd beeld van het erfgoed dat je in deze bibliotheken vindt. Daarnaast bewaren ook andere erfgoedbibliotheken, archiefinstellingen, musea, erfgoedverenigingen en andere organisaties bibliothecair erfgoed, vandaag goed voor 257 collectiebeschrijvingen. 

Rijke collecties

De Collectiewijzer maakt het bibliothecair erfgoed in Vlaanderen en Brussel zichtbaarder. En die Vlaamse bibliotheekcollecties zijn van ongekend niveau. Het centraal gelegen Vlaanderen speelde een veelzijdige rol in de Europese geschiedenis en dat liet rijke sporen na op onze boekenplanken. In de middeleeuwen produceerde onze regio schitterende verluchte handschriften. In de vroegmoderne periode was Vlaanderen een hoogstaand centrum van de boekproductie. De persvrijheid in het moderne België zorgde voor een buitengewoon divers aanbod aan kranten en tijdschriften. 

Vlaamse erfgoedinstellingen beheren dan ook bibliothecair erfgoed van internationaal belang. Met de Collectiewijzer helpen we onderzoekers in binnen- en buitenland op weg naar deze collecties, zetten we tentoonstellingsmakers op het spoor van interessante items, helpen we schenkers een bestemming voor hun verzameling te vinden en ondersteunen we collectiebeheerders bij de ontwikkeling van hun collecties en het ontdekken van samenwerkingsmogelijkheden.

Overzichtelijk

Voor wie bibliothecair erfgoed zoekt is de Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken de ideale aanvulling op de bibliotheekcatalogi. In een catalogus kan je heel veel vinden, maar het is moeilijk om je een globaal beeld te vormen van wat een bibliotheek in huis heeft. De Collectiewijzer vertelt je uit welke onderdelen een collectie bestaat. Die ‘deelcollecties’ kunnen draaien rond een bepaald thema of materiaaltype: een collectie architectuurtijdschriften, beiaardmuziek, schoolboeken, verkiezingsdrukwerk of historische kranten. Maar het kan ook gaan om ‘herkomstcollecties’: de manuscripten afkomstig uit een verdwenen abdij of de boeken en partituren die een componist naliet aan de bibliotheek. 

Daarnaast vind je in de Collectiewijzer informatie over de verzamelgebieden en zwaartepunten van een bibliotheek. Voorbeelden van zo’n ‘collectiefocus’ zijn Nederlandse taalkunde, Brugensia, universiteitsgeschiedenis of fabelliteratuur. Samen geven de deelcollecties en collectiefocussen een goed overzicht van wat een collectiebeherende organisatie zoal aan bibliothecair erfgoed bewaart.

De Collectiewijzer maakt het je gemakkelijk. Via trefwoorden en filters vind je collecties van je gading. Je kan ineens doorklikken naar de juiste bibliotheekcatalogus. Die blijft een onmisbaar hulpmiddel bij het vinden en raadplegen van specifieke materialen. Erfgoedbibliotheken doen heel wat moeite om hun collecties te digitaliseren en de Collectiewijzer brengt je daarom ook naar de bronnen die je online kan raadplegen. En uiteraard bevat de Collectiewijzer beknopte informatie over de collectiebeherende organisaties.

Belangrijke mijlpaal

De Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken bestaat al sinds 2010, maar deze veldtekening van het Vlaamse bibliothecaire erfgoed verdiende een grondige update. Dat is niet alleen belangrijk om de collecties zichtbaarder te maken voor potentiële gebruikers. 

Modern collectiebeleid vertrekt meer en meer van deelcollecties. De fijnmazige beschrijving van de collectieonderdelen en zwaartepunten binnen de instellingscollectie ondersteunt beheerders bij het maken van verantwoorde keuzes rond acquisitie, preservering en digitalisering, ook over instellingen heen. Ze vormen het vertrekpunt voor een waarderingstraject of onderlinge collectieafspraken.

Verder leggen we door collecties digitaal te registreren hun bestaan duurzaam vast en door de gegevens regelmatig te actualiseren kunnen we de bewegingen in het veld volgen. Met het breed in kaart brengen van ons bibliothecair erfgoed versterken we de banden binnen de sector en verbreden we de gemeenschap van erfgoedbibliotheken. We maakten dus niet voor niets een speerpunt van de vernieuwing van de Collectiewijzer.

Collectieve inspanning

De Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken beschrijft collecties aan de hand van het Cometa-model. Om alle gewenste informatie te kunnen opnemen hebben we dat hier en daar wel uitgebreid. Het uiteindelijke datamodel is geïmplementeerd in een databank op basis van het collectiebeheerpakket CollectiveAccess.

De erkende erfgoedbibliotheken staken veel tijd in het verfijnen en uitbreiden van hun collectiebeschrijvingen. Bovendien beschreven ze tientallen deelcollecties voor het eerst in de Collectiewijzer. Ze gingen hierbij meteen ook aan de slag met de nieuwe mogelijkheden, zoals het beschrijven van collectiefocussen en het toevoegen van trefwoorden en beeldmateriaal.

Voor de vertaling in een aantrekkelijke website vertrokken we van het contentmanagementsysteem Omeka S. Daarbij konden we rekenen op LIBIS als onze technische partner. Bij elk van deze stappen gingen we in uitgebreid gesprek met collectiebeheerders: zij weten tenslotte het beste hoe de Collectiewijzer van nut kan zijn voor hun organisatie en doelgroepen.

Plannen

Collecties staan niet stil. Ze komen aan het licht, groeien aan, worden door een nieuwe bril bekeken of worden herbestemd. Het uitbreiden en up-to-date houden van de Collectiewijzer blijft daarom voor de Vlaamse Erfgoedbibliotheken een belangrijke opdracht. Voor de vernieuwde Collectiewijzer hebben al 21 organisaties voor het eerst hun informatie aangeleverd. Dit jaar nodigen we stapsgewijs de andere 130 organisaties die al in de Collectiewijzer zijn opgenomen uit om hun collectie-informatie te actualiseren en uit te breiden. 

Kleinere collecties en collecties met een zeer specifiek profiel ontbreken soms nog. Samen met andere landelijke en regionale erfgoeddienstverleners sporen we ze op. Via jaarlijkse updaterondes stimuleren we beheerders om hun collecties meer in detail te beschrijven. Daarbij haken we in op actuele beleidsthema’s, zoals diversiteit in de collecties, collecties digitaal geboren materiaal, collecties die relevant zijn voor immaterieel-erfgoed en collecties die interessant zijn voor kinderen en jongeren. 

Een klankbordgroep gaat de Collectiewijzer begeleiden, zodat ook de verdere ontwikkeling van dit belangrijke instrument gebeurt op maat van de sector en van de doelgroepen van onze bibliotheken. Een platform als de Collectiewijzer kan collectiebeheerders helpen elkaar te inspireren, expertise uit te wisselen en nauwer samen te werken rond collectiebeleid. Daarnaast gaan we de Collectiewijzer als repertorium van het rijke Vlaamse bibliothecair erfgoed internationaal promoten bij onderzoekers.

Oproep

Ontbreken jouw collecties nog? Wil je je informatie actualiseren? Interesse om in de klankbordgroep van de Collectiewijzer te zetelen? Neem dan zeker contact met ons op via collectiewijzer@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be.