Fragmenten van graduaal uit 15e eeuw ontdekt
Begin dit jaar ontdekten medewerkers van het Rijksarchief te Gent een reeks fragmenten in een recent gedeponeerd onderdeel van het archief van de Gentse Sint-Jacobskerk. De vondst bleek onder meer verschillende bladen van een graduaal uit de vijftiende eeuw te bevatten, verlucht door de Meester van de Privilegiën van Gent.
Vondst fragmenten
Al in 2023 catalogeerden projectleider Godfried Croenen en verschillende projectmedewerkers van de Vlaamse Erfgoedbibliotheken 17 fragmenten van middeleeuwse handschriften in de collectie van het Rijksarchief te Gent.
Na de ontdekking van de fragmenten in het archief van de Sint-Jacobskerk keerde het MMFC-team deze zomer terug naar het Rijksarchief om de nieuwe stukken te catalogiseren. Het team stelde vast dat de fragmenten wellicht aan het einde van de 19de of het begin van de 20ste eeuw losgemaakt zijn uit stukken uit het bezit van de kerk.
Prachtig graduaal
Echt bijzonder zijn de elf bladen uit een en hetzelfde vijftiende-eeuws graduaal. Dat is een liturgisch muziekhandschrift dat gebruikt werd voor de misviering. Het graduaal werd verlucht in het midden van de 15de eeuw door een Gentse kunstenaar. Hij wordt de Meester van de Privilegiën van Gent genoemd naar een ander handschrift dat door hem verlucht werd en dat vandaag in Wenen wordt bewaard. Het oorspronkelijke graduaal is waarschijnlijk gemaakt voor de Sint-Jacobskerk.
Aangezien de bladen genummerd zijn, weten we dat ze op verschillende plekken uit het graduaal zijn losgesneden. Op het Framentarium-portaal brachten we de 11 bladen terug samen in een virtuele reconstructie van het graduaal.
De nieuwe fragmenten bieden spannende mogelijkheden voor verder onderzoek. Ze laten mogelijk toe om de Gentse connecties van de Meester van de Privilegiën van Gent verder te analyseren. Daarnaast kunnen onderzoekers de fragmenten vergelijken met het volledig bewaarde antifonaal/graduaal van Sint-Jacobs, dat iets jonger is en dat ook in het Rijksarchief wordt bewaard.
Meer weten?
Bekijk op Fragmentarium de volledige reproducties van de 17 oorspronkelijke fragmenten én 15 van de nieuwe fragmenten. In de MMFC-databank kan je bovendien beschrijvingen raadplegen van alle 92 middeleeuwse handschriften en fragmenten uit de collectie van het Rijksarchief te Gent.
