Terugblik collegagroep digitalisering van periodieken

Mensen zitten aan een lange tafel en bekijken een presentatie

Op dinsdag 3 december kwamen 23 collega’s samen te Brussel om kennis over microfilm digitalisering te wisselen. Het was de vijfde editie van de collegagroep Digitalisering van periodieken, die de Vlaamse Erfgoedbibliotheken sinds 2020 samen met meemoo en FARO organiseert.

Hoe pakken anderen microfilm digitalisering aan?

Renske Verlooy deelde de ervaringen van een project dat sinds 2022 bij de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience loopt om kranten op microfilm te digitaliseren met een leverancier. Ze benadrukte de voordelen van een raamcontract en het belang van kwaliteitscontroles van de microfilms tijdens het selectieproces. Via een beslissingsboom lichtte ze toe hoe ze een microfilm beoordeelt als wel of niet geschikt voor digitalisering. Overwegingen omvatten het contrast, de leesbaarheid van de tekst en de belichting.

Guillaume Lebbe van het Algemeen Rijksarchief gaf inzicht in de tools en processen bij in-huis digitalisering van microfilm, van selectie tot postprocessing en online ontsluiting. Het Rijksarchief digitaliseert diverse materialen op microfilm en microfiche zoals registers, dossiers, kaarten en plannen. Sinds 2009 hebben ze 23.943 microfilms gedigitaliseerd, goed voor zo’n 14 miljoen scans. Dat is ongeveer de helft van alle nieuwe scans (de andere helft bestaat uit digitalisering van papieren originelen).

Ook KBR heeft een actieve in-huis microfilmwerking. De collectie telt ongeveer 25.000 microfilms, waarvan iets minder dan de helft historische kranten documenteert. Vandaag maakt KBR nog steeds nieuwe microfilms aan en daarnaast digitaliseert men bestaande microfilms. In de presentatie lichtten KBR-collega’s Peter Catrie, Piet Janssens en Sébastien Hermans enkele technische aspecten toe, zoals de kalibratie van het microfilmapparaat, de technische beoordeling van de microfilms met gebruik van testtargets en een meetapparatuur, en gebruik van de Page Improver-software voor de nabewerking van digitale beelden.

Beslissingsmodel voor krantenontsluiting

Ellen van Keer lichtte het Beslissingsmodel voor krantenontsluiting van meemoo toe. Dat houdt rekening met mogelijke auteursrechtelijke bescherming van de gedigitaliseerde kranten. Ze legde uit dat bij het toewijzen van rechtenverklaringen een evenwicht moet worden gevonden tussen enerzijds het toegankelijk maken van werken voor het publiek en anderzijds het beschermen van de rechten van de rechthebbenden. Ze ging ook in op de specifieke uitdagingen rond kranten. Zo worden gedigitaliseerde kranten als geheel ontsloten, terwijl het auteursrecht rust op de individuele werken - artikelen, foto’s, illustraties - in die krant. Ook beklemtoonde ze dat er nood is aan een aanpak die op grote schaal toepasbaar is.

De collegagroep in 2025+

We maakten van de gelegenheid gebruik om de groep te vragen naar hun wensen voor de toekomst. De resultaten? De collega’s vinden het de moeite waard om kennis te blijven uitwisselen specifiek over de digitalisering van periodieken, eerder dan de scope van de groep uit te breiden naar digitalisering van andere materialen. Ze geven de voorkeur aan één jaarlijkse bijeenkomst en verkiezen fysieke bijeenkomsten boven digitale.

De deelnemers gaven ook ideeën voor nieuwe onderwerpen, zoals ontsluitingsplatformen, metadatering, het betrekken van vrijwilligers in het digitaliseringsproces en (updates over) samenwerkingsprojecten en bovenlokale initiatieven.

Wil jij betrokken worden bij de planning van een volgende editie van de collegagroep? Heb je interesse om mee te organiseren, een presentatie of workshop te geven of een bijeenkomst te hosten? Stuur dan een mail naar sophia@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be