Bibliothecair erfgoed waarderen
Waarderen is een concept dat uit de bredere erfgoedwereld komt. Collecties van erfgoedbibliotheken vragen echter om een eigen aanpak.
Enorm divers
Bibliothecair erfgoed is erg divers, zowel in de manier waarop de collecties tot stand zijn gekomen of de instellingen die het erfgoed beheren als op vlak van de inhoud, het materiaaltype enz. Dit maakt de collecties van erfgoedbibliotheken net zo rijk.
Het gaat over boeken en handschriften, maar ook over kranten, tijdschriften, kaarten en plannen, prenten, bladmuziek, archiefstukken, born digital erfgoed, audiomateriaal en ga zo maar door.
De collecties beslaan vele eeuwen en bestaan uit papyrus, perkament, papier, microfilm enz.
De collecties behandelen onderwerpen zoals toneel, muziek, geschiedenis, economie, politiek, techniek, boekdrukkunst, religie, wetenschap … kortom, in feite alles.
Betekenis op twee niveaus
Je kan een collectie bibliothecair erfgoed beschouwen als een verzameling materiële objecten (boeken, kranten, manuscripten, papyri enz.). Als voorwerp vertellen ze iets over de ontwikkeling van de boekdrukkunst, het gebruik van afbeeldingen, evoluties in het schrift ...
Tegelijkertijd zijn deze objecten drager van kennis, namelijk van de informatie die in de tekst besloten ligt. Die informatie kan over allerlei thema’s gaan.
Beide niveaus zijn belangrijk om de betekenissen van een collectie te begrijpen voor de samenleving.
De (deel)collectie centraal
Waarderen is voor bibliothecair erfgoed vooral zinvol op het niveau van de collectie.
Collecties bibliothecair erfgoed hebben immers een enorme omvang. Vaak gaat het over honderden tot duizenden items. Item per item waarderen is hierdoor geen optie.
Bovendien ontleent een item vaak zijn betekenis net aan het feit dat het deel uitmaakt van een groter geheel. De preciese samenstelling van een (deel)collectie en haar uniciteit maakt haar net zo bijzonder en waardevol.
Een handboek Vakdidactiek wiskunde is op zichzelf misschien niet zo bijzonder. Maar als dat handboek deel uitmaakt van een collectie handboeken die systematisch sinds 1920 werd aangelegd, vormt het een belangrijke illustratie van de evolutie van vakdidactiek. Dit maakt van het handboek onderwijserfgoed.
De complete reeks van alle nummers van een tijdschrift is meestal ‘waardevoller’ voor een erfgoedbibliotheek dan slechts één los nummer van dat tijdschrift.
Publicaties in meervoud
Bij het waarderen van bibliothecair erfgoed moet je steeds over de grenzen van je eigen erfgoedbibliotheek heen kijken. Bibliothecair erfgoed verschijnt immers vaak in meerdere exemplaren. Dezelfde publicatie kan dus door meerdere erfgoedbibliotheken bewaard worden of zelfs binnen een erfgoedbibliotheek in meerdere deelcollecties aanwezig zijn.
Collecties waarderen over verschillende instellingen heen (‘cross-collectie’) maakt bovendien collectieafspraken en onderlinge afstemming en uitwisseling mogelijk.
