Masterplan Ontsluiting en Digitalisering
De ontsluiting van erfgoedcollecties is een eerste noodzakelijke stap in de valorisatie ervan. Slechts wanneer collecties en hun onderdelen op een correcte manier beschreven worden en deze beschrijvingen raadpleegbaar zijn, kan het publiek vlot toegang krijgen. Er zijn echter grote verschillen tussen de Vlaamse erfgoedbibliotheken, zowel inzake de ontsluitingsgraad als wat de beschikbare instrumenten voor deze ontsluiting betreft.
Onbekend maakt onbemind
Sommige erfgoedbibliotheken beschikken over performante elektronische catalogi die een gebruiksvriendelijke toegang bieden tot hun vrijwel volledige collecties, terwijl andere erfgoedbibliotheken slechts ontsloten zijn via (verouderde) gedrukte catalogi of steekkaarten of zelfs collecties bewaren die nog geheel onbekend en onbeschreven zijn. Daardoor kunnen ze niet ingezet worden voor onderzoek, educatieve doeleinden of culturele activiteiten.
Onderzoek masterplan
Omdat de Vlaamse Erfgoedbibliotheek een motorrol wil spelen in de verdere professionalisering van de erfgoedbibliotheken gaf ze de vakgroep Informatie- en Bibliotheekwetenschap van de Universiteit Antwerpen de opdracht om twee masterplannen te schrijven. Die moeten beleidsaanbevelingen bevatten rond de preservering en conservering en de bibliografische ontsluiting en de digitalisering van erfgoedcollecties. Beide masterplannen vertrekken van een breed opgezette enquête.
Het masterplan Ontsluiting en Digitalisering zal aangeven hoe de ergste noden de komende jaren kunnen worden aangepakt, wat de prioriteiten moeten zijn en welke middelen hiervoor noodzakelijk zijn. Hierbij zal niet alleen rekening worden gehouden met de inspanningen op het gebied van ontsluiting van de talrijke Vlaamse erfgoedbibliotheken. Ook de ontsluitingsprojecten die de Vlaamse Erfgoedbibliotheek zelf zal voortzetten (STCV en Abraham-online) alsook initiatieven die de toekomst nog zal opstarten zullen opgenomen worden in dit masterplan.
Voor wat betreft de erfgoedbibliotheken met muzikaal erfgoedcollecties wordt samen gewerkt met Resonant.
Klankbordgroep
De opmaak van het masterplan zal worden begeleid door een klankbordgroep. Die heeft een tweeledige taak: advies geven aan het bestuur van de Vlaamse Erfgoedbibliotheek en feedback geven aan de onderzoeksmedewerker en de stafmedewerker over onder meer de voorgestelde methodiek, de eerste onderzoeksresultaten en de formulering van de beleidsaanbevelingen.
In de klankbordgroep zetelden de volgende experten:
- Sam Capiau, Universiteit Antwerpen (onderzoeksmedewerker)
- David Coppoolse, Vlaamse Erfgoedbibliotheek
- Hendrik Defoort, Universiteitsbibliotheek Gent (voorzitter)
- Hans Jansen, KB Den Haag
- Griet Kockelkoren, FARO
- Luc Lannoy, Universiteit Leuven
- An Renard, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
- Ludo Vandamme, Openbaar Bibliotheek Brugge
- Jeroen Walterus, FARO
- Lieve Watteeuw, Illuminare
- Eva Wuyts, Vlaamse Erfgoedbibliotheek
Deelnemende bibliotheken
De volgende bibliotheken werkten mee aan dit onderzoek:
- Openbare Bibliotheek Kortrijk
- Artesis Hogeschool Antwerpen – Koninklijk Conservatorium
- Hogeschool Gent – Departement Muziek en Dramatische Kunst
- Bisschoppelijk Grootseminarie Brugge
- Hogeschool voor Wetenschap & Kunst – Departement architectuur – Beeldende kunst (Sint-Lucas)
- Hogeschool voor Wetenschap & Kunst – Lemmensinstituut Leuven
- Erasmushogeschool Brussel – Koninklijk Conservatorium Brussel
- Museum Plantin-Moretus – Prentenkabinet, Antwerpen
- Museum voor Schone Kunsten Gent
- Abdij Keizersberg, Leuven
- Norbertijnenabdij Tongerlo
- Sint-Pieters en Paulus Abdij, Dendermonde
- Klooster Paters Ongeschoeide Karmelieten, Gent
- Paters Karmelieten, Brugge
- Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Gent
- Bibliotheca Wasiana, Sint-Niklaas
- Stadsarchief Mechelen
- Stadsarchief Turnhout – Wetenschappelijke Stadsbibliotheek Taxandria
- Bibliotheek Stichting de Bethune, Marke
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
- Openbare Bibliotheek Brugge
- Provinciale Bibliotheek Limburg, Hasselt
- Katholieke Universiteit Leuven: Centrale Bibliotheek & Maurits-Sabbebibliotheek
- Universiteitsbibliotheek Gent
- Universiteit Antwerpen: Bibliotheek Stadscampus en Bibliotheek Ruusbroecgenootschap
Rapport
Een digitaal exemplaar van het eindverslag van dit onderzoekstraject kunt u vrij downloaden:
De wet van de remmende achterstand. Preservering, conservering, ontsluiting en digitalisering in Vlaamse erfgoedbibliotheken In Armarium. Publicaties voor erfgoedbibliotheken. Antwerpen: Vlaamse erfgoedbibliotheek vzw, 2012.
Een gedrukt exemplaar kunt u bestellen via ons publicatie-overzicht.